Nörolojik Aciller Güncel Tanı ve Tedavi

NÖROLOJİK ACİLLER GÜNCEL TANI VE TEDAVİ
İkinci Baskıya Önsöz
Son yıllarda özellikle, işlevsel beyin görüntüleme yöntemlerinin gelişmesi ile artık matematiksel işlem yaparken ya da Mozart’ı dinlerken beynimizin hangi kısmının çalıştığını ayrıntılı olarak bilebiliyoruz. Her ne kadar bu teknikler insan bilincini/zihnini anlamada bize doğrudan bir yol açmıyorsa da dolaylı yoldan birçok bilgiyi önümüze seriyorlar.
Bugünkü sinirbilim Zeitgeist’i Descartes döneminden çok farklıdır. Her ne kadar sözcükler ve düşünceler geçmişin düşüncelerinin kıyısından fazla uzaklaşamasa da artık farklı bir bilgi üretim çağındayız. Descartes dönemindeki sinirbilim bugünkü, astronomi ve astroloji arasındaki fark kadar gerideydi. Bugün, bilimsel sonuçlar, dinsel ön kabuller veya etki altında değil serbest olarak ortaya konulmaktadır. Öne sürülen bazı fikirlerin, açık ve serbest tartışma ortamında ömrü kısa olsa da ardından yeni bir düşüncenin ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bir bilimsel kabulün sahneden silinmesi ardından ise mutlaka yerinde daha iyisi geçmektedir.
Nörolojik Aciller Güncel Tanı ve Tedavi kitabının ilk baskısından (2004) bu yana klinik nörolojinin acil hastalıklara yaklaşımında çok köklü değişiklikler olmamasına karşın, kitabın yeni baskısı için birçok konuda köklü değişiklikler yapıldı. Hemen her konuya özellikle tablo ve görsel resimler eklendi. Özellikle beyin görüntülemelerine ve EMG görüntülerine ağırlık verilerek deneyim artırımı amaçlandı.
Acil nörolojik hastalıkların acilde ele alınması ve ardından hiç kesinti olmadan nörolojik yoğun bakım devreye girdiğinden, nörolojik yoğun bakım konularına da yer verildi. Bazı nörolojik hastalıklar için, nörolojik yoğun bakım acil serviste başladığından kaçınılmaz olarak yoğun bakım bilgileri de genişletildi. Buna ek olarak bazı konulara kanıta dayalı tıp (Evidence-Based Medicine) için kanıt dereceleri ve kısa istatistik bilgileri eklendi. Özellikle bunu inme konusunda ve baş ağrısı konusunda görebilirsiniz. Bundan sonraki yenilemelerde tüm konular kanıt tabanlı tıpa dayalı olarak ele alınacaktır.
Genel anlamda acil nörolojik hastalıklar için birkaç konuya dikkat çekmek bazı yaklaşımları anlama açısından yarar sağlayacaktır. Örneğin, bazı tedavi uygulamaları konusunda çok merkezli çalışmalarda kısmen bir yarar sağlanmış olduğu gösterilse de bazı nörologların “bireysel tecrübeleri” ile bu tedavilerin yararı olmadığını öne sürerek uygulamadıklarına şahit olmaktayız. Bunlarda en göze batan ikisi su-baraknoid kanamada kullanılan nimodipin ve akut iskemik inmelerde kullanılan doku plazminojen aktivatörünün etkinliği konusundaki şüphelerdir. Bazı hekimlerin “ben uzun süre hastamda kullandım yarar görmedim ve hatta daha kötü bile oldu” şeklindeki eleştirileri olmaktadır. Evet, kullanılan tedavi yöntemi bireysel olarak o hastaya “mucizevî” şekilde yarar sağlamamış olabilir. Ancak, tedavi uygulama gerekçesi, çok hastalı ve çok merkezli çalışmalardan çıkan olumlu sonuçlarla olmaktadır. Bireysel vakalarda bu yarar gözümüzden kaçabilir.
Diğer bir önemli konu, acilde görülen hastaya sadece bedensel sakatlık veya ölüm açısından değil, hastanın ruhsal yapısını da ele alacak şekilde değerlendirmek ve sonra bilgilendirmektir. Bu bilgilendirme olabildiğince benzetmelerle ve Türkçe olmalıdır. Hasta bilgilendirmesinde tıbbi terimlerle dolu bir anlatım emin olun sizi yüceltmez. Sadece, anlaşılmaz kılar.
Acil durumlarda, tanı ve tedavi konusunda karar vermede zor durumda kaldığınızda, “bu hasta benim yakınım olsaydı ne yol izlerdim?” diye kendinize sorarak (paniklemeden) daha olumlu bir sonuca ulaşabilirsiniz. Kararlarınızı (uygulama-tanı-tedavi) vermeden önce son bir kez eldeki verileri düşünüp, kararınızın doğruluğunu onaylayın ve ardından yapacağınız şey hakkında (lomber ponksiyon, trombolitik tedavi gibi) hastaya veya yakınına anlaşılır bir dille bilgi vererek uygulamaya geçin. Bu şekilde sorumluluğun hasta ve yakınlarıyla paylaşımı sonucunda, olası yaşayacağınız başarısız sonuçlardan ve hatalardan daha az yara alırsınız.
Uygulanmaya başlanacak olan Aile hekimliği sisteminde de bu kitabın yeni şeklinin, nöroloji uzman, asistanlarına ek olarak aile hekimlerine yardımcı olacağını umuyorum. Eğer bu kitabın bir konusunu veya bütününü okuduysanız lütfen eleştirilerinizi sakınmadan gönderiniz.
Nörolojik Aciller Güncel Tanı ve Tedavi
İzmir, Ağustos 2007