Beslenme Biyokimyası

BESLENME BİYOKİMYASI
ÖNSÖZ
Beslenme kavramı sağlık için beslenme ve tüketilen gıda arasındaki ilişkiyi kapsamaktadır. Biyokimya ise canlı organizmaların kimyasının bilimidir. “Beslenme Biyokimyası” başlığı ile yazılmış olan bu kitap ise biyokimyasal yollar ve beslenme arasındaki örtüşmeyi, problemler, sağlık ve hastalığa giden metabolik ilişkiler açısından ele almıştır.
Bu alanda öğrenciler, eğiticiler ve sağlık alanında görev yapan profesyoneller için gerekli temel materyallerin belirli bir düzeyde ve güncel bil­gilerle bir araya getirilmesi amacımı oluşturmuştur
“Temel Biyokimya” bilgisi “Beslenme Biyokimyası” dersini alacak olan öğrenci için gereklidir ve mutlaka edinilmesi gereken bir alt yapıdır. Kitabıını yazarken temel biyokimya bilgisine sahip öğrencileri ve eğiticileri hedef aldığımı belirtmeliyim. Aksi takdirde “Temel Biyokimya” anlatan bir kitabı elinizde tutuyor olabilirdiniz. Okuyucunun beslenme biyokimyası konusunda “beslenmesi” ancak temel biyokimya üzerine konumlandırıl­dığında maksimum mümkün olabilecektir.
Beslenme Biyokimyası bilimi fizyoloji, toksikoloji, termodinamik, pediatri, geriatri, kimya ve halk sağlığı gibi ilişkili disiplinleri kapsamaktadır. Bu nedenle beslenme biyokimyasında değerlendirilen bir problem, bu disiplinlerden birinin de problemi olabilmektedir. Bunun yanı sıra, bes­lenme spesifik amacı nedeni ile özel bir disiplindir, çünkü günlük yaşamımızda diyet ve desteklerin rolünü anlayarak ve bunu biyokimya bilimi ile birleştirerek insan sağlığını daha iyi hale getirmemiz mümkündür.
Bu kitap, beslenme biyokimyasını öğrenen veya ilgi duyan okuyucu için bazı temel özellikler taşımaktadır. Yakıt metabolizmasında ve biyokimyasal adımların yürümesinde çok önemli olan enerji dengesi ve kavramları gibi bilgiler kitabın girişinde okuyucuya sunulmuştur. Ayrıca okuyucunun kitabı takibini kolaylaştırabilmek için özel yorumlanmış şekiller kullanılmış, literatür bilgisi ile güncel detaylar sunularak araştırmacıların ve öğrencilerin deneysel verileri takip etmeleri sağlanmıştır.
Kitap besinsel ilişkileri bir organizasyon içinde vermektedir. Yakın ilişkili biyolojik moleküller, özellikle sindirim hormonları (insulin, kolesistokinin ve sekretin, vd.), beslenme veya açlık durumunda metabolizma, spor beslenmesi ve ilişkili düzenleme ve kontrol sistemleri, karbonhidrat, protein ve yağ metabolizması, lipoproteinler, ilişkili hastalıklar ile beslenme bozuklukları gibi özel konular tartışılmıştır. Beslenme biyokimyasında çok özel yeri olduğunu düşündüğüm çoklu organ sistemlerindeki ilişkiler özel çizimlerle desteklenmiştir.
Beslenme biyokimyası bilimi çeşitli deneysel tekniklerle birlikte yürümek zorundadır. Kullanılan metotlar problemleri tayin etmek için olduğu gibi, verilen gıdaların ihtiyaçlarını belirlemek için de kullanılabilir. Nitrojen dengesi ve solunumsal oran gibi bazı teknik bilgiler de hem eğitici hem öğrenci açısından faydalanılacak materyaller olarak kitapta yerini almıştır.
Bir zamanlar korku duyulan beslenme ilişkili hastalıkların yanı sıra “özel konular” başlığı altında güncel sağlık problemleri ve semptomları ile önerilen yaklaşımlar literatür destekli olarak kitapta yer bulmuştur. Diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar, yaşamın farklı dönemlerindeki protein/ enerji dengesi gibi özel başlıklar bölümler halinde tartışılmıştır.
Çeşitli toplumlarda ve yaşamın çeşitli evrelerinde insan vücudunun besin ihtiyaçları önerilen diyetsel değerlerle okuyucuya sunulmuştur. Burada tartışılan bireysel değil daha çok çoğunlukların yeterli beslenme önerileri şeklindedir. Bireylerin besin alımı ve spesifik ihtiyaçları için önerilen beslenme (RDA, önerilen günlük tüketim) değerleri erkek, kadın, farklı yaş­lardaki çocuklar için tablolar ve grafiklerle sunulmuştur. Ayrıca gıda maddelerinde kullanılan bazı katkılar ve biyokimyasal metabolizmaları ile lifli gıdalar başlığı altında değerli besin materyalleri üzerinde durulmuştur.