Böbrek Transplantasyonu Temel Bilgiler ve Uygulama Rehberi

BÖBREK TRANSPLANTASYONU TEMEL BİLGİLER VE UYGULAMA REHBERİ
TAKDİM
Değerli Meslektaşlarım,
Kronik böbrek hastalığı, günümüzde tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de adeta salgın halini almış olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Türkiye’de böbrek yerine koyma tedavisi gerektiren son dönem böbrek hastalığının prevalansı son 15 yılda yaklaşık 3 kat artmış ve toplam hasta sayısı 80.000’e ulaşmıştır. Bu hastaların % 80’den fazlası, büyük çoğunluğu hemodiyaliz olmak üzere diyaliz tedavileri altında yaşamını sürdürmektedir. Diyaliz teknolojisi ve hastalık yönetimindeki gelişmelere rağmen, diyaliz hastalarında morbidite ve mortalite oranları sağlıklı toplumdan 10-30 kat yüksek olmaya devam etmektedir. Diyalizin aksine böbreğin tüm işlevlerini düzelten böbrek transplantasyonu, son dönem böbrek hastalığının ideal tedavi yöntemidir. Böbrek transplantasyonu, hastaların yaşam kalitesini artırmasının yanısıra yaşam süresinin de anlamlı olarak uzamasını sağlar. Aynı zamanda, maliyeti de diyalize göre daha düşüktür. Bu nedenle, son dönem böbrek hastalığı gelişen tüm hastalar böbrek transplantasyonu açısından değerlendirilmelidir.
Türkiye’de özellikle Sağlık Bakanlığı’nın büyük çabaları ile 2010 yılından sonra böbrek transplantasyonu yapılan hasta sayısında önemli bir artış sağlanmıştır. Günümüzde her yıl 3000’in üzerinde hastaya böbrek transplantasyonu yapılmaktadır. Öyle ki, 2002-2015 dönemi esas alındı­ğında, ülkemiz tüm dünyada yıllık böbrek transplantasyonu sayısı en fazla artış gösteren ülke konumundadır. Bu, önemli bir başarı öyküsüdür.
Ancak, bu büyük sayısal artışa rağmen, ülkemizde böbrek transplantasyonu ile ilgili iki önemli sorun etkin bir çözüme kavuşamamıştır. Birincisi, kadavra vericiden yapılan nakillerin yetersizliğidir. Ülkemizde böbrek transplantasyonlarının %80 gibi büyük bölümü canlı, sadece %20’si kadavra vericiden yapılmaktadır. Batı ülkelerinde bu oranlar tam tersidir. İkinci önemli sorun ise günümüzde sayısı muhtemelen 20.000’e yaklaşmış olan böbrek nakilli hastaların uzun süreli izlemine ilişkin hastalık yönetim protokolleri ve izlem sistemleri dahil gerekli alt yapının oluşturulmamış olmasıdır. Bu nedenle, böbrek transplantasyonunun ilk yıldan sonraki uzun süreli sonuçlarına ilişkin sağlıklı veriler mevcut değildir. Daha da kötüsü; hastaların uzman hekimlerce bir protokol çerçevesinde düzenli şekilde izlenmesi sağlanamamaktadır.
Böbrek transplantasyonu sürecini etik ve yasal yönleri, immünobiyolojisi alıcı ve vericilerin değerlendirilmesi, nakil operasyonu, immünsüpresif tedavi, erken ve geç dönem hasta izlemi ve komplikasyonlar dahil başından sonuna irdeleyen, pratik öneriler sunan ve uzman deneyimlerini okuyucu ile paylaşan “Böbrek Transplantasyonu – Temel Bilgiler ve Uygulama Rehberi” isimli bu kitabı Türk Nefroloji Derneği yayını olarak sizlere takdim etmekten büyük mutluluk duymaktayım. Uzun ve titiz bir çalışma ürünü olan bu kapsamlı kitabın böbrek transplantasyonu alanındaki önemli bir eksiği karşılayacağına ve transplantasyon ile uğraşan hekimlerin yanlarından ayırmayacakları bir başvuru kitabı olacağına inanıyorum.
Bu kitabı tek başına yayına hazırlayan, bu uğurda büyük emek ve mesai harcayan Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever’e Türk Nefroloji camiası adına sonsuz teşekkür ve şükranlarımı su­narım. Ayrıca, kendi alanları ile ilgili bölümleri gözden geçirerek, önerileri ile kitabın son halinin oluşmasına katkıda bulunan tüm meslektaşlarıma ve kitabın basımını gerçekleştiren Nobel Tıp Kitabevleri çalışanlarına teşekkür ederim.
Bu kitabın böbrek transplantasyonu ile uğraşan tüm hekimlere yararlı olmasını diliyorum.
Saygılarımla,
Prof. Dr. Kenan Ateş
Türk Nefroloji Derneği Başkanı
Ekim 2019 – Ankara